Uit een recente internationale studie van Miles Richardson (University of Derby, gepubliceerd in Earth, 2025) blijkt dat de verbondenheid van mensen met natuur sinds 1800 met meer dan 60% is afgenomen. Dit proces wordt ook wel de extinction of experience genoemd: het steeds verder verdwijnen van dagelijkse natuurervaringen uit ons leven. De studie laat zien dat kinderen vandaag de dag gemiddeld slechts enkele minuten per dag in natuurlijk groen doorbrengen, terwijl eerdere generaties bijna vanzelfsprekend buiten opgroeiden.

Richardson waarschuwt dat dit niet alleen gevolgen heeft voor ons welzijn, maar ook voor de natuur zelf: wie de natuur niet kent of ervaart, voelt zich er minder verantwoordelijk voor. De belangrijkste aanbeveling van het onderzoek is daarom: breng jonge kinderen zo vroeg en zo vaak mogelijk in contact met natuur, en maak stedelijke omgevingen radicaal groener.

Nederlandse inzichten: natuurintelligentie

In Nederland benadrukt omgevingspsycholoog Agnes van den Berg (Rijksuniversiteit Groningen) hetzelfde punt, maar vanuit een ander perspectief. Zij introduceerde het begrip natuurintelligentie: de aangeboren capaciteit van kinderen om zich verbonden te voelen met planten, dieren en landschappen. Deze capaciteit ontwikkelt zich alleen als kinderen daadwerkelijk toegang hebben tot natuurervaringen. Zonder dit contact verschraalt hun waarneming en gaat een belangrijk deel van hun leerpotentieel verloren.

Onderzoek van Van den Berg en anderen laat zien dat natuurparticipatie:

motoriek en coördinatie versterkt,

stress vermindert en concentratie bevordert,

creativiteit en sociale vaardigheden stimuleert,

bijdraagt aan zelfvertrouwen en veerkracht.


Met andere woorden: natuurintelligentie is niet iets extra’s of luxe, maar een basisvoorwaarde voor gezonde ontwikkeling.

De urgentie van nu

De combinatie van deze inzichten maakt duidelijk dat we aan de vooravond staan van een belangrijke maatschappelijke keuze. Als de verbondenheid met natuur blijft afnemen, zoals Richardson voorspelt, dreigt er een generatie op te groeien die natuur niet meer herkent of waardeert. Dat zou niet alleen schadelijk zijn voor hun eigen gezondheid, maar ook voor de mogelijkheden om biodiversiteit en klimaat in de toekomst te beschermen.

In Nederland staat die urgentie extra scherp: volgens Naturalis en het Statusrapport Biodiversiteit 2025 is meer dan 80% van onze natuurtypen in een matige tot slechte staat. Tegelijkertijd laten onderzoeken van Natuurmonumenten en RTL Nieuws (2024) zien dat 85% van de kinderen een huismus niet meer kan herkennen en jongeren vogels en planten steeds minder bij naam weten.

De bijdrage van De Stad Uit

In dit licht krijgen programma’s zoals De Stad Uit extra betekenis. Door kinderen uit stenige wijken in Rotterdam mee te nemen naar bossen, polders, rivieren en tuinen, wordt letterlijk gebouwd aan hun natuurintelligentie. Ze leren hoe een merel klinkt, hoe slootdiertjes bewegen en hoe kruiden ruiken. Maar nog belangrijker: ze ervaren natuur als iets dat bij hun eigen leven hoort.

Dat is precies wat zowel Richardson als Van den Berg benadrukken: natuurparticipatie is geen luxe, maar een fundament. Het gaat om gezondheid, welzijn, educatie én om de toekomst van onze leefomgeving.


—

📖 Bronnen

Richardson, M. (2025). Earth Journal, University of Derby, over nature connectedness.

Guardian (Patrick Barkham, 9 augustus 2025): “Human connection to nature has declined 60% in 200 years, study finds.”

Van den Berg, A.E. (Rijksuniversiteit Groningen), onderzoek natuurintelligentie en omgevingspsychologie.

Naturalis (2025), Statusrapport Nederlandse Biodiversiteit.

Natuurmonumenten (2024), peiling soortenkennis onder jongeren.

RTL Nieuws (2024), bericht over herkenning huismus door kinderen.